تغذیه سالم و اصولی نوزاد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ زیرا نحوه تامین نیازهای تغذیه‌ای کودک در سالهای اول زندگی، تاثیر به سزایی بر سلامت و رشد او خواهد داشت. با این حال، در برخی موارد والدین ممکن است تمایل داشته باشند که نوزاد در کنار شیر مادر، از شیرخشک نیز استفاده کند. در این مقاله قصد داریم به بررسی چگونگی تغذیه نوزاد با شیر مادر و شیرخشک به صورت همزمان بپردازیم.
تغذیه با شیر مادر و شیر خشک به صورت همزمان
تغذیه نوزاد با شیر مادر و شیرخشک به صورت همزمان در برخی موارد ممکن است ضروری باشد. برای مثال، گاهی اوقات ممکن است مادر قادر به تامین کامل نیازهای تغذیه‌ای نوزاد از طریق شیر خود نباشد یا این که نوزاد مشکلاتی در مکیدن و دریافت کافی شیر مادر داشته باشد. در این موارد، استفاده از شیرخشک در کنار شیر مادر می‌تواند راهکار مناسبی باشد.
استفاده همزمان از شیر مادر و شیرخشک باید با توجه به شرایط و نیازهای نوزاد و با مشورت پزشک صورت گیرد. در صورت تصمیم به انجام این کار، باید به موارد زیر توجه داشته باشید:
- ترتیب تغذیه‌ای
شیر مادر بهترین و کامل‌ترین غذا برای رشد و تکامل نوزاد است. بنابراین، در صورت امکان، باید اولویت با تغذیه نوزاد با شیر مادر باشد. تغذیه نوزاد با شیر مادر باعث تحریک بیشتر سیستم هورمونی مادر و افزایش تولید شیر می‌گردد و مادر همواره قادر به تامین نیاز تغذیه‌ای نوزاد خواهد بود. در مواردی ممکن است شیر مادر به تنهایی کافی نباشد. در این صورت، استفاده محدود از شیر خشک می‌تواند به عنوان تکمیل کننده مناسب مورد استفاده قرار گیرد.
حتی در صورت استفاده از شیر خشک، باید تغذیه با شیر مادر همچنان ادامه یابد. این امر برای حفظ تولید شیر مادر و تداوم آن تا زمان بازگشت به تغذیه کامل با شیر مادر، بسیار مهم است. همچنین، مادران باید با راهنمایی متخصصان تغذیه، نحوه تغذیه همزمان با شیر مادر و شیر خشک را به درستی مدیریت کنند تا علاوه بر تامین نیاز تغذیه‌ای نوزاد، تولید شیر مادر نیز حفظ شود.
- میزان مصرف شیرخشک
مصرف شیرخشک باید به حداقل رسانده شود و تنها در صورت نیاز از آن استفاده شود. میزان مصرف شیرخشک باید با توجه به میزان دریافت شیر مادر و وضعیت رشد و تغذیه نوزاد تنظیم گردد.
- حفظ تولید شیر مادر
در مواردی که نوزاد قادر به مکیدن شیر مادر نیست، برای حفظ تولید کافی شیر، مادر باید به طور منظم و متناوب شیر خود را دوشیده و به نوزاد بدهد.
آیا می توان شیر مادر و شیر خشک را با هم مخلوط کرد؟
یکی از سوالات مهم والدین در زمینه تغذیه همزمان نوزاد با شیر مادر و شیرخشک، این است که آیا می‌توان این دو را با هم مخلوط کرد؟ پاسخ به این سوال بسیار مهم است؛ زیرا ترکیب نامناسب این دو نوع شیر می‌تواند اثرات منفی بر سلامت و تغذیه نوزاد داشته باشد.
در اکثر موارد، توصیه می‌شود که شیر مادر و شیر خشک را با هم مخلوط نکنید. دلایل این توصیه به شرح زیر هستند:
- تفاوت در ترکیب
شیر مادر و شیرخشک از نظر ترکیب مواد مغذی، ویتامین‌ها، املاح و سایر اجزای تشکیل دهنده با یکدیگر متفاوت هستند. این تفاوت‌ها می‌توانند باعث ایجاد مشکلاتی در هضم و جذب مواد مغذی توسط نوزاد شوند.
- بی اثری برخی مواد مغذی
برخی از مواد مغذی موجود در شیر مادر ممکن است با ترکیبات موجود در شیر خشک واکنش داده و از بین بروند و در نتیجه نوزاد، آن مواد را به مقدار کافی دریافت نکند.
- خطر آلودگی
مخلوط کردن شیر مادر و شیر خشک در برخی موارد می‌تواند باعث آلودگی میکروبی شود و به سلامت نوزاد آسیب برساند.
شیر خشک و شیر مادر همزمان
گاهی اوقات به دلایل مختلف از جمله کافی نبودن شیر مادر یا شاغل بودن او نیاز است که نوزاد از شیر خشک و شیر مادر همزمان تغذیه کند. منظور از مصرف همزمان این است که بچه دفعاتی از شبانه‌روز شیرخشک و دفعات دیگر شیر مادر بخورد. در ادامه برخی از مهمترین بایدها و نبایدهای این کار را مطرح کرده‌ایم.
- مبنا شیردهی با شیر مادر است
بهتر است که در ماه‌های ابتدایی (4 تا 6 هفته اول) تنها به نوزاد شیر مادر بدهید. این کار علاوه بر تقویت مهارت مکیدن بچه، تولید شیر کافی را تضمین می‌کند.
- هر دفعه نوبت شیردهی را کاهش دهید
برای اینکه شیرخشک را به برنامه غذایی کودک اضافه کنید، در فواصل زمانی مشخص یکی از دفعات شیردهی را با شیرخشک جایگزین نمایید. در این نوبت شیر اضافی را بدوشید تا پستان‌های مادر متورم نشوند. اما مراقب بیش از حد تحریک نشدن پستان‌ها باشید، زیرا این عمل باعث تولید شیر بیشتر خواهد شد.
- انعطاف پذیر باشید
در این شرایط شاید نیاز به امتحان کردن شیشه شیرها و شیرخشک‌های متفاوت باشد. همچنین ممکن است که بچه در ساعت‌های معینی از روز، شیر مادر را به شیشه شیر ترجیح دهد. با پزشک درباره زمان و میزان مناسب تغذیه با شیرخشک مشورت کنید. بهترین زمان یک الی دو ساعت بعد از تغذیه با شیر مادر است.
به یاد داشته باشید که مصرف همزمان شیرخشک و شیر مادر می‌تواند باعث بروز تغییراتی در حرکات روده نوزاد شود. همچنین رنگ مدفوع بچه نیز بعد از خوردن شیرخشک تغییر می‌کند. در صورت بیرون ریختن زیاد شیر یا ابتلا به یبوست، مشکل را با پزشک در میان بگذارید. شاید نیاز به تغییر نوع و برند شیرخشک باشد.
- شیرخشک مناسب را انتخاب کنید
انتخاب بهترین نوع شیر خشک برای نوزاد کار دشواری است. هر کدام از شیرخشک‌ها ویژگی‌های خاصی دارند. شما باید گزینه‌های مورد نظر خود را با پزشک متخصص کودکان در میان بگذارید تا او بهترین مورد را به شما معرفی کند. شیرخشک‌های غنی شده با آهن برای اکثر نوزادان مناسب است. همچنین مکمل‌های غذایی ارگانیک نیز حاوی آنتی بیوتیک‌ها، هورمون، اصلاحات ژنتیکی و آفت کش‌های مصنوعی هستند و قیمت بالاتری دارند.
مزایای استفاده از شیرخشک در کنار شیر مادر
تغذیه همزمان نوزاد با شیر خشک و شیر مادر فایده خاصی برای او ندارد. مگر اینکه بچه به دلایل مختلف نتواند از عنصر وجودی مادر خود تغذیه کند. در این صورت خوردن شیر خشک می‌تواند فواید قابل توجهی برای کودک داشته باشد. با انجام این کار باعث می‌شوید که بچه گرسنگی نکشیده و وزنش به صورت طبیعی افزایش یابد. همچنین اضافه کردن شیرخشک به برنامه غذایی کودک می‌تواند بیقراری او را کم کند. زیرا یکی از مهمترین دلایل بیقراری نوزاد سیر نشدن او است. در کل اگر شیرخشک زمانی به برنامه غذایی بچه افزوده شود که به آن نیاز دارد، فواید بسیاری را برای او به همراه خواهد داشت.
استفاده همزمان از دو نوع شیر خشک
بسیاری از والدین می‌خواهند بدانند که آیا استفاده همزمان از دو نوع شیر خشک مجاز است یا خیر؟ در پاسخ باید گفت که اگر کودک به ترکیبی از شیرخشک‌های مختلف بهتر واکنش نشان می‌دهد، حتی می‌توانید مارک‌های گوناگون از یک نوع شیر خشک را با یکدیگر مخلوط کنید. اینکه کدام برندها را باید برای ترکیب انتخاب کرد، به سلیقه شخصی والدین و نیاز کودک بستگی دارد. تنها باید از مواد اولیه موجود درون هر مکمل غذایی آگاه باشید و دستورالعمل‌های استاندارد را برای ترکیب کردن آنها رعایت نمایید. در این صورت مخلوط کردن مارک‌های مختلف، مکمل‌های غذایی خطری برای نوزاد نخواهد داشت.
چکار کنیم نوزاد شیر خشک بخورد
عادت دادن نوزاد به شیر خشک موضوع مهمی در پرورش کودک است که نیاز به توجه ویژه‌ای دارد. اولین مرحله برای اینکه نوزاد از شیر خشک تغذیه کند، مشورت کردن با پزشک یا متخصص تغذیه است. پزشک اطلاعات کافی در مورد زمان شروع عادت دادن به مکمل‌های غذایی و مقدار شیر مورد نیاز نوزاد را در اختیار شما قرار می‌دهد. پروسه تمایل نوزاد به استفاده از شیشه شیر ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد. بنابراین والدین باید صبور بوده و پافشاری نکنند. روش‌های زیر نیز می‌توانند در عادت دادن نوزاد به شیرخشک موثر باشند:
- عادت دادن تدریجی: با تغییر مراحل تغذیه می‌توان بچه را به شیشه شیر عادت داد. برای مثال شیر مادر را به صورت تدریجی با شیر خشک جایگزین کنید. پس از اینکه بچه توانست مکمل غذایی را همراه با شیر مادر بخورد، می‌توانید به طور کامل از شیشه استفاده نمایید.
- کاهش تلخی شیر خشک: برای کاهش تلخی مکمل غذایی از روش‌هایی مانند افزودن اندکی آب داغ به محصول استفاده کنید. همچنین می‌توانید شیر خشک‌های حاوی مقادیر کمتر پروتئین بخرید. همچنین برخی شیر خشک‌های عطر و طعم دار برای نوزادان جذاب‌تر هستند. البته باید در انتخاب مکمل‌های غذایی با عطر و طعم و همچنین میزان استفاده از آنها دقت کافی را به خرج داد.
- ریختن مقداری از شیر مادر روی سر شیشه: برای اینکه نوزاد شیرخشک بخورد، می‌توانید مقدار از شیر مادر را روی سرشیشه بریزید. این کار باعث می‌شود که کودک برای خوردن شیر شروع به مکیدن کند. شیشه شیر باید بیشترین شباهت را به سینه خانم‌ها داشته باشد.
- کمک گرفتن از افراد دیگر: برای اولین بار بهتر است که همسر یا افراد دیگر به نوزاد شیر خشک بدهند.
به طور کلی توصیه می‌شود که شیر مادر و شیرخشک را جداگانه و در فواصل زمانی مناسب به نوزاد بدهید. در صورتی که نوزاد قادر به دریافت کامل نیازهای تغذیه‌ای خود از شیر مادر نبوده و نیاز به دریافت شیرخشک داشته باشد، بهتر است که این دو را به صورت جداگانه و با اولویت قرار دادن شیر مادر به نوزاد بدهید.
تغذیه همزمان نوزاد با شیر مادر و شیر خشک در برخی موارد، لازم و ضروری است. برای این منظور باید به ترتیب تغذیه، میزان مصرف شیرخشک و حفظ تولید شیر مادر توجه داشت. همچنین توصیه می‌شود که شیر مادر و شیرخشک را با هم مخلوط نکنید و آنها را به صورت جداگانه به نوزاد ارائه دهید. با رعایت این نکات، می‌توان تغذیه سالم و اصولی را با شیر مادر و شیر خشک برای نوزاد فراهم کرد.
